Las Bambas
2019 - Film & Video (Film & Video)
5:52 minutes
Elena Tejada-Herrera
Las Bambas by Elena Tejada-Herrera takes the name of a copper mine in the Andean department of Apurímac, Peru. The operations of this mining project were resisted by the local peasant communities, whose protests forced it to paralyze its operations. As of 2023, this is the most serious unresolved social conflict in the country. Las Bambas is the result of the digital combination of two drone videos. One shows two mothers with their daughters dressed in shiny sequined outfits that tenderly caress each other; the other shows aerial images of a forest, a stream, a waterfall, and vegetation burning. While various bodily gestures of care and affection appear throughout the video, a girl’s voice tells the story of the mine and its effects, such as the dynamics of exploitation, forced labor, displacement, and the militarization of the area. The artist doesn’t hide the digital edition, showing blurred edges and saturating the colors to create a poisoning atmosphere. The shiny dresses slowly reveal themselves as a representation of mercury, cadmium, arsenic, and other metals on the skin of mother and daughter that we can now see are also cleaning each other’s bodies.
Elena Tejada-Herrera is a key figure at the intersection of feminist, performance, and technological art in Peru. In the 1990s, video was used by Tejada-Herrera as a performative tool and an activistic device that appropriated the languages of mass media to highlight their patriarchal logic and its complicity with the Fujimori dictatorship. The artist’s early work was positioned as an antagonistic force in the local art scene, operating as a killjoy of the rites of the bourgeois and elitist art system through unannounced public actions. Tejada-Herrera has since developed a hybrid, interdisciplinary practice that combined painting, drawing, installation, sculpture, video, and experimental forms of conversation and process-based and collaborative dynamics. Her work explores forms of erotic reinvention of human/nature relationships beyond heterosexual anthropocentric narratives and the effects of environmental contamination and territorial devastation caused by the extractive industries in Latin America. Privileging ‘poor’ and post-internet aesthetics, Tejada-Herrera takes a position against the production of neoliberal citizenship and the institutionalization of impunity.
Colors:
Related works sharing similar palette
© » ARTS EQUATOR
Pagkamalikhain, Konserbatismo, at Sensura: Isang Maikling Tanaw mula sa Pilipinas | ArtsEquator Skip to content Sa isang masaklaw at pangkasaysayang pagsusuri ng sensura sa Pilipinas, mula kay Marcos (Senior) hanggang kay Marcos (Junior), inilalatag ni Katrina Stuart Santiago ang mito ng kalayaang pansining sa Pilipinas...
© » ARTS EQUATOR
Weekly Picks: Singapore (12 - 18 November 2018) | ArtsEquator Thinking and Talking about Arts and Culture in Southeast Asia Weekly To Do November 12, 2018 667 , a Film Screening by Singapore Chinese Cultural Centre, 17 – 18 November 2018 Here’s your chance to catch 667 《回程667》 as the Singapore Chinese Cultural Centre celebrates the latest win of local filmmaker, Jun Chong, whose debut short film Ke《客》 , was awarded the Best Asian Short at the 13th Sapporo International Short Film Festival...
© » ARTS EQUATOR
Confronting Truths in Ho Tzu Nyen’s “The Mysterious Lai Teck” | ArtsEquator Thinking and Talking about Arts and Culture in Southeast Asia Articles Courtesy of the artist May 2, 2019 By Patricia Tobin (736 words, 3-minute read) Spoiler Alert: This review contains spoilers for The Mysterious Lai Teck , which will run from 17 to 19 May at the Singapore International Festival of Arts...
© » ARTS EQUATOR
សេរីភាពសិល្បៈនៅកម្ពុជា ៖ នៅពេលដែលការការពារតាមផ្លូវច្បាប់មិនគ្រប់គ្រាន់ | ArtsEquator Skip to content នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួនអ្នកចម្រៀងរ៉ែបវ័យក្មេងពីររូប គឺ គា សុគន្ធ និងឡុង ពុទ្ធារ៉ា ទាក់ទងទៅនឹងពាក្យពេចន៍រំលេចនៅក្នុងបទចម្រៀង ដីខ្មែរ របស់ពួកគេ ដែលចេញកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២០។ បទចម្រៀងនេះបានទាក់ទាញឱ្យមានការទស្សនារហូតដល់ជាង ២,២លានលើក អំឡុងពេល៥ខែបន្ទាប់ពីការចេញផ្សាយ។ បទ ដីខ្មែរ នេះជំរុញឱ្យយុវជនខ្មែរទាំងឡាយក្រោកប្រឆាំងនឹងការគាបសង្កត់ អំពើពុករលួយ បោះបង់ចោលគ្រឿងស្រវឹង ហើយយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាទឹកដី។ នៅក្នុងបទចម្រៀងនេះ សុគន្ធរ៉ែបថា៖ « ខ្ញុំចាប់កំណើតកើតនៅលើដីកម្សត់ មានបេះដូងអព្យាក្រឹត ប្រឆាំងជាមួយនឹងជនក្បត់ វ៉ៃយកកេរដំណែល ក្រវែលអ្នកគាបសង្កត់ ជួយជាតិតាមសំឡេង ឱ្យគេឮតាមបទ។ ខ្ញុំអ្នកសៀមរាបរស់នៅលើដីប្រាសាទ មានឈាមវរ្ម័នក្លាហានមិនបាក់ស្បាត ឈរតំណាងទឹក តំណាងដី តំណាងសាសន៍ លើកទង់ជាតិកម្ពុជា ស្មើមេឃ ស្មើអាកាស។ » ពាក្យពេចន៍របស់សុគន្ធ គឺពោរពេញទៅដោយមនោសញ្ចេតនា ជាតិនិយម ជាពិសេសពេលដែលសិល្បកររូបនេះរម្លឹកដល់អ្នកស្ដាប់ថា ៖ « យើងបើអស់ដីគ្មានអ្វីនៅទៀតទេ… សាសន៍មួយចំនួនកំពុងតែឈ្លានពាន ពេលដែលបាក់សាមគ្គីគេនឹងមកទន្ទ្រាន… » បើទោះបីជាបទចម្រៀងទាំងមូលមិនលើកយកពាក្យ «វៀតណាម» មកពណ៌នាក៏ដោយចុះ ក៏បញ្ហាទឹកដីដែលបានរំលេចនៅក្នុងចម្រៀងមួយបទ នេះធ្វើឱ្យអ្នកស្ដាប់យល់បានថា ជាការសំដៅទៅរកបញ្ហាព្រំដែនដ៏រស៊ើបមួយជាមួយនឹងប្រទេសវៀតណាម ទៅនឹង ការចោទប្រកាន់ ជាយូរយារណាស់មកហើយថា រដ្ឋាភិបាលកាន់អំណាច គេចពីទំនួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនចំពោះរឿងបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា។ ឆ្លើយតបនឹងបណ្ដឹងធ្វើឡើងដោយក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៅក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំដដែលនោះអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនៃខេត្តសៀមរាបបានចេញសេចក្ដីសម្រេចថា អ្នកចម្រៀងទាំងពីររូបមានទោសផ្អែកតាមមាត្រា៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ពីបទ « ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ » ។ នៅកម្ពុជា បទចោទប្រកាន់ពីការញុះញង់ និងបរិហារកេរ្តិ៍តែងតែត្រូវធ្វើឡើងដោយតុលាការទៅលើអ្នក នយោបាយ សកម្មជន និងបុគ្គលមួយចំនួនដែលត្រូវបានមើលឃើញថាជាអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល។¹ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការផ្តន្ទាទោសទៅលើសុគន្ធ និងពុទ្ធារ៉ាអាចចាត់ទុកបានថាជាការអនុវត្តច្បាប់ទៅតាម «ក្រមសីលធម៌នៃអ្នកសិល្បៈ» ឆ្នាំ២០១៦ របស់ក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ។ ផ្នែកទី២ ប្រការ៤ កថាខណ្ឌទី៩ នៃក្រមសីលធម៌នេះចែងថា អ្នកសិល្បៈទាំងអស់ « ត្រូវចៀសវាងឱ្យបាននូវប្រឌិតញាណ ការសម្ដែងដែលមានលក្ខណៈអុជអាល បំបែកបំបាក់ ប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ និងជំនឿសាសនា » ។ ក្រមនេះក៏ពិពណ៌នាផងដែរអំពីការពិន័យចំពោះការមិនគោរពតាម ឬការបំពានបទប្បញ្ញត្តិផ្សេងៗ ហើយការពិន័យ គឺមានពីរបែបទៅតាមទម្ងន់នៃទោស ៖ « ណែនាំ ឬស្ដីបន្ទោសដោយផ្ទាល់មាត់ និង/ឬ ព្រមានជាលាយលក្ខណ៍អក្សរផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ » និង/ឬ « ផ្អាកមិនឱ្យ [អ្នកសិល្បៈ]ធ្វើសកម្មភាពទាក់ទងនឹងវិស័យសិល្បៈវប្បធម៌ក្នុងរយៈពេលណាមួយស្របតាមកំហុសឆ្គងនៃអ្នកសិល្បៈនោះបានប្រព្រឹត្ត » ។ ខណៈដែលការដាក់ទោសទៅលើសុគន្ធ និងពុទ្ធារ៉ា គួរតែជាការដាក់ពិន័យកំណត់ដោយក្រមសីលធម៌នៃអ្នកសិល្បៈឆ្នាំ២០១៦ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបែរជាជ្រើសប្រើបទប្បញ្ញត្តិពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌសម្រាប់ទម្ងន់ទោសនេះទៅវិញ។ ដូចដែលអ្នកកាសែត Sebastian Strangio បានកត់សម្គាល់ «ការផ្តន្ទាទោសអ្នកចម្រៀងរ៉ែបទាំងពីររូបនេះគ្រាន់តែជារលកថ្មីៗនៃការចាប់ខ្លួនសកម្មជន និងអ្នកប្រឆាំងដែលមានចំនួនកាន់តែច្រើនឡើងចាប់តាំងពីការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន មេសហជីពដ៏ល្បី កាលពីខែកក្កដា បន្ទាប់ពីលោកបានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលអំពីការប្រគល់ដីឱ្យទៅប្រទេសវៀតណាម»។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ការផ្តន្ទាទោសក្រោមមាត្រា៤៩៥នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ គឺត្រូវមានធាតុនៃ « ការញុះញង់ដោយផ្ទាល់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬរំខានដល់សន្តិសុខសង្គម » តាមរយៈការប្រើសម្ដី សំណេរ រូបថត ឬសោតទស្សន៍ណាមួយផ្សព្វផ្សាយដល់សាធារណជន។ ក្នុងករណីអ្នកចម្រៀងរ៉ែបទាំងពីរ ហាក់ដូចជាចូលក្នុងចំណុចទី២ គឺការផ្សព្វផ្សាយតន្ត្រីដល់សាធារណជន ប៉ុន្តែ មិន ច្បាស់ ថា តើ បទភ្លេងឬទំនុកច្រៀង របស់ ពួកគេ ជាការញុះញង់ដោយផ្ទាល់ ឱ្យ ប្រព្រឹត្ត បទល្មើស យ៉ាងដូចម្ដេច ឬថាតើពួកគេរំខានដល់សន្តិសុខជាតិយ៉ាងដូចម្ដេចនោះឡើយ។ នៅក្នុងសវនាការ ពុទ្ធារ៉ាសុខចិត្តបង្ហាញនូវវិប្បដិសារីចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន ធ្វើឱ្យមានទម្ងន់ទោសស្រាល ៖ ជាប់ពន្ធនាគារ៥ខែ។ ផ្ទុយទៅវិញ សុគន្ធទទួលទោសធ្ងន់ គឺជាប់គុក១ឆ្នាំកន្លះ ដោយសារលោកប្រកាន់ជំហរដោយមិនយល់ព្រមបង្ហាញនូវវិប្បដិសារីចំពោះមុខតុលាការឡើយ។² ៥ឆ្នាំមុននឹងរឿងនេះបានផ្ទុះឡើង គឺនៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥ សម្ព័ន្ធរដ្ឋចំនួន៥៧ដឹកនាំដោយប្រទេសឡាតវីយ៉ា អ៊ុយរ៉ាហ្កាយ និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដែលថ្លែងដោយឯកអគ្គរដ្ឋទូត ជែនីស ខាលីន (Janis Karlins) តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់ឡាតវីយ៉ានៅអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ នៅចំពោះមុខសម័យប្រជុំលើកទី៣០របស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស ក្រោមប្រធានបទ៖ « ការអះអាងជាថ្មីចំពោះសិទ្ធិក្នុងការមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដោយរួមបញ្ចូលទាំងការធ្វើការសិល្បៈ និងការច្នៃប្រឌិត » ។ អារម្ភកថានៃ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖ « [យើង]អះអាងជាថ្មីអំពីសិទ្ធិក្នុងការមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ សិទ្ធិនេះត្រូវបានចែងនៅក្នុងមាត្រា១៩នៃ ICCPR (កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ) ហើយត្រូវបានធានាចំពោះមនុស្សគ្រប់រូបដោយគ្មានការរើសអើង។ វិសាលភាពសិទ្ធិនេះរួមបញ្ចូលទាំងការបង្ហាញសិល្បៈ និងការច្នៃប្រឌិត ដោយហេតុថា ICCPR លើកឡើងជាពិសេសពីការសម្តែង « ក្នុងទម្រង់សិល្បៈ » ។ យោងតាមមាត្រា១៥នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌(ICESCR) រដ្ឋភាគីទទួលស្គាល់សិទ្ធិចូលរួមជីវិតវប្បធម៌របស់បុគ្គលណាម្នាក់ និងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីការការពារផលប្រយោជន៍ដែលកើតចេញពីផលិតកម្មសិល្បៈរបស់បុគ្គលនោះ។ យោងតាមមាត្រា២៧នៃ UDHR (សេចក្ដីប្រកាសជាសាកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស) មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរីករាយជាមួយនឹងសិល្បៈ។ » ខុសពីប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផ្សេងៗទៀត រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៩៣អាចនិយាយបានថាមានវិវឌ្ឍនាការ និងសេរីនិយមជាងគេ ជាពិសេសលើជ្រុងសិទ្ធិនយោបាយ សាសនា និងសិទ្ធិមនុស្ស។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ គឺជាលទ្ធផលចេញពីភាពតានតឹងនៃសម័យក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់ និង ពីការធ្វើសម្បទាននយោបាយ ដែលក្នុងនោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានទទួលជ័យជម្នះ។ ចារឹករដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ គឺមាត្រា១៣ ដែលចែងថា ៖ « ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្ដីប្រកាសជាសាកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស សន្ធិសញ្ញានិងអនុសញ្ញាទាំងអស់ដែលទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិស្ត្រី និងសិទ្ធិកុមារ » ។ នេះមាន ន័យ ថា កម្ពុជាជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃ ICCPR និង ICESCR ដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ។ ហើយនេះមិនទាន់ទាំងពោលផងថា កម្ពុជាគឺជារដ្ឋភាគី ដែលស្ថិត ក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចអង្គការយូណេស្កូ «អនុសញ្ញាស្ដីពីការការពារ និងការលើកស្ទួយពិពិធភាពនៃការបញ្ចេញមតិវប្បធម៌»។ ជាងនេះទៅទៀត ដូចដែលបានបញ្ជាក់ជាថ្មីនៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេច ឆ្នាំ២០០៧ដោយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលជាស្ថាប័នមួយមានបុព្វសិទ្ធិបកស្រាយ និងធានាឱ្យមានការគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រាល់ច្បាប់ អន្តរជាតិដែលកម្ពុជាបានផ្ដល់សច្ចាប័ននឹងក្លាយទៅជាច្បាប់របស់ជាតិ។ ក្របខណ្ឌច្បាប់ទាំងនេះ ទាំងនីតិជាតិ និងនីតិអន្តរជាតិ បានធ្វើឱ្យកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសដែលមានរបបសិទ្ធិមនុស្សឈានមុខគេ និងស្របតាមស្ដង់ដារអន្តរជាតិ។ បើមើលទៅវាហាក់បីដូចជានៅប្រទេសកម្ពុជា សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិមានរួមបញ្ចូលផងដែរនូវការសម្តែងមតិសិល្បៈ និងការច្នៃប្រឌិត ដូចដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងច្បាប់របស់កម្ពុជាផ្ទាល់។ ដូច្នេះ សិល្បករខ្មែរគួរតែរីករាយនឹងសិទ្ធិ ផ្សេងៗរបស់ពួកគេដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ប៉ុន្តែ គេមិនច្បាស់ថាហេតុអ្វីបានជាក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀត ប្រទេសកម្ពុជាមិនបានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍លើ ឬចូលរួមនៅក្នុង «ការអះអាងជាថ្មីចំពោះសិទ្ធិក្នុងការមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ»ឆ្នាំ២០១៥នោះឡើយ។ បើយើងក្រឡេកមើលពីភាពរកាំរកូស នាពេលថ្មីៗនេះរវាងសិល្បករ និងរដ្ឋាភិបាល ប្រហែលជាអាចផ្ដល់នូវតម្រុយមួយចំនួន។ ទោះបីជារបបច្បាប់កម្ពុជាអាចជារបបគំរូក៏ដោយចុះ ក៏ការអនុវត្តជាក់ស្ដែង និងតថភាពនៅក្នុងប្រទេសអាចនឹងមិន ឆ្លើយឆ្លង ឬ ប្រដំប្រសងទៅនឹងរបបច្បាប់ជាធរមាននោះឡើយ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក ប្រហែលមានតែសុគន្ធ និងពុទ្ធារ៉ាតែប៉ុណ្ណោះដែលជាអ្នកសិល្បៈ ដែលត្រូវបានទទួលការកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ប៉ុន្តែពួកគេមិនមែនជាសិល្បកតែពីររូបនោះទេ ដែលសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និង ផលិតកម្មសិល្បៈរបស់ពួកគេ ត្រូវបានទទួលរងនូវ ការប្រឈម ការថ្កោលទោស ឬ ការពិនិត្យពិច័យ ឬ ត្រូវបានចាត់ទុកថាបានឆ្លង «បន្ទាត់ក្រហម» ពីសម្នាក់ ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ឬអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ តារាចម្រៀងដេននី ក្វាន់ ដែលល្បីរឿងស្លៀកពាក់ « ស៊ិចស៊ី » និងស្រើបស្រាល ត្រូវបានក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ កោះហៅ បន្ទាប់ពីរូបថតជាច្រើនសន្លឹកដែលឃើញរូបនាងស្លៀកពាក់សាច់ក្រណាត់ថ្លាមើលធ្លុះឃើញសាច់ សឹងតែខ្លួនទទេ ផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក។ ដេននី ក្វាន់ ដែលមានអាយុ២៣ឆ្នាំនៅពេលនោះត្រូវបានហៅទៅ « ណែនាំ » ។ នាងមិនត្រឹមតែត្រូវបានស្ដីបន្ទោសចំពោះរឿងសម្លៀកបំពាក់នោះទេ ថែមទាំងត្រូវបានណែនាំអំពីអាកប្បកិរិយារបស់ស្ត្រីដែលគួរប្រព្រឹត្ត ហើយត្រូវសន្យាថានឹងមិនប្រព្រឹត្ត « កំហុសឆ្គង » ទៀត។ សម្លៀកបំពាក់របស់ដេននី ក្វាន់ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់ទំនៀមទម្លាប់ជាតិ ព្រមទាំងបំពានក្រមសីលធម៌នៃអ្នកសិល្បៈដែលចែងថា៖ សិល្បករទាំងអស់ « ត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍សីលធម៌ គុណធម៌ សច្ចធម៌ ទាំងសំណេរ ទាំងការប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍ កាយវិការ សកម្មភាព ឥរិយាបថ ការស្លៀកពាក់ ដោយរក្សាឱ្យបាននូវភាពថ្លៃថ្នូរ ដើម្បីរួមចំណែកលើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គម និងកិត្យានុភាពជាតិ » ។ ក្រមសីលធម៌ដែលមាន១៨ទំព័រ ហើយបានចេញផ្សាយដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០១០ដោយក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈនេះ គឺមានភាពសមស្របជាមួយនឹងគោលនយោបាយជាតិសម្រាប់វប្បធម៌ឆ្នាំ២០១៤ ហើយដែលគោលនយោបាយនេះមានគោលបំណង ៖ លើកកម្ពស់ ថែរក្សា ការពារសិល្បៈ វប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី និងអត្តសញ្ញាណជាតិ ឱ្យបានគង់វង្ស ដើម្បីលើកកម្ពស់កិត្យានុភាពជាតិ និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់ដែលមានលក្ខណៈអវិជ្ជមានចំពោះសិល្បៈប្រពៃណីជាតិ។ មិនយូរប៉ុន្មាន បន្ទាប់ពីដេននី ក្វាន់ត្រូវបានហៅទៅណែនាំ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ លោកជំទាវ ភឿង សកុណា បានកោះប្រជុំថ្នាក់ក្រសួង ដើម្បីកែប្រែក្រមសីលធម៌ដែលមានស្រាប់។ ក្នុងការការពារចំណាត់ការនេះ លោក ថៃ នរៈសត្យា ដែលកាលនោះជាអ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងវប្បធម៌ បានមានប្រសាសន៍ថា ៖ « យើងចង់កែប្រែក្រមដែលមានស្រាប់សម្រាប់អ្នកសិល្បៈអាជីព ដើម្បីកុំឱ្យការងារ និងចម្រៀងរបស់ពួកគាត់រងការរិះគន់ខ្លាំងពេកពីសាធារណជន » ។ ប្រាកដណាស់ មានការរិះគន់ជាច្រើនពីសាធារណជន ដែលភាគច្រើនត្រូវបានបង្ហោះតាមបណ្ដាញសង្គម ចំពោះការស្លៀកពាក់របស់អ្នកសិល្បៈនិងតារាស្រី ដែលមានលក្ខណៈស្រើបស្រាល។ ហើយបទចម្រៀងជាច្រើនដែលចេញដោយសិល្បករផ្សេងៗនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ត្រូវបានគេមើលឃើញថាមិនមានតម្លៃ អប់រំ។ បទចម្រៀងទាំងនោះរួមមាន ស៊ីចេកផឹកទឹក ដោយ និរត្តន៍ បទ ស៊ីបានចេះតែស៊ីទៅ ដោយកែវ វាសនា និងបទ ទាល់តែយូរទើបស៊ីអូនបាន ដោយ ចាន់ ម៉ាលីស។ នៅក្នុងវាក្យស័ព្ទខ្មែរសម័យទំនើប ក៏ដូចនៅក្នុងភាសាថៃដែរ ពាក្យ « ស៊ី » ក៏មានន័យថាការរួមភេទដែរ។ ដូច្នេះ មិនថាយ៉ាងណាទេ បទចម្រៀងទាំងនេះគឺទាក់ទងទៅនឹងការរួមភេទ ឬភាពអសុរោះនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិខាងផ្លូវភេទ។ ក្នុងបរិបទនេះ ក្រសួងបានធ្វើតាមមនោសញ្ចេតនាប្រជាជន ហើយបោះជំហានប្រតិកិរិយា ដើម្បីកែប្រែក្រមសីលធម៌ថ្មី « បង្កើតការឯកភាពគ្នាក្នុងចំណោមសិល្បករ និងអ្នកនិពន្ធ អំពីអ្វីដែលសមរម្យក្នុង ការស្លៀកពាក់ ឬបញ្ចូលស្នាដៃរបស់ពួកគេ » ។ ក្រមសីលធម៌ថ្មីនេះធ្វើឱ្យ រដ្ឋាភិបាលមានសំឡេងកាន់តែធ្ងន់ទៅលើការផលិតស្នាដៃសិល្បៈ និងឥរិយាបថអ្នកសិល្បៈ ហើយស្របពេលជាមួយគ្នា អាចពង្រឹងរូបភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងនាមជារដ្ឋាភិបាលដែលឱ្យតម្លៃលើមតិប្រជាជនផងដែរ។ ប្រហែល៨ខែបន្ទាប់ពីក្រមសីលធម៌ថ្មីនេះត្រូវបានប្រកាសជាសាធារណៈនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ រឿងសម្លៀកបំពាក់របស់ដេននី ក្វាន់បានផ្ទុះចេញជាប្រធានបទនិយាយគ្នារបស់សាធារណជនជាថ្មី។ ជាលទ្ធផល ដេននី ក្វាន់បានក្លាយជាតារាដំបូងគេដែលរងគ្រោះដោយសារក្រមសីលធម៌នេះ ដោយ នាងត្រូវបានហាម(ជាការដាក់ទណ្ឌកម្ម) មិនឱ្យសម្ដែងនៅក្នុងខ្សែភាពយន្តថ្មីឡើយ សម្រាប់រយៈពេលមួយឆ្នាំ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេមិនច្បាស់ទេថាតើបម្រាមនេះកើតឡើងដោយសារសម្លៀកបំពាក់ ដែលនាងស្លៀកក្នុងជីវិតឯកជន ឬក៏ដោយសារតែសម្លៀកបំពាក់ដែលនាងស្លៀកក្នុងពេលសម្ដែង។ ទោះយ៉ាងណា ការផ្អាកការងារសម្ដែងរបស់នាង គឺជា ចំណាត់ការមួយរបស់ ក្រសួងវប្បធម៌ ដោយសារនាងមិនព្រមស្លៀកពាក់ឱ្យបានសមរម្យ តាមការណែនាំរបស់ក្រសួងកាលពីពេលដែលនាងត្រូវបានហៅទៅណែនាំនៅឆ្នាំ២០១៦។ តាមពិតទៅ ដេននី ខ្វាន់មិនដែលបង្ហាញរូបភាពអាក្រាតកាយនៅពេលសម្ដែងទេ តែសម្លៀកបំពាក់លិចលើលិចក្រោមរបស់នាង ដែលសឹងតែដូចគ្មានស្លៀកពាក់ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាភាពអាក្រាត ដែលជារឿងរសើបមួយសម្រាប់អ្នកផង ជារឿងរំខាន ឬមានលក្ខណៈបំផ្លាញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែ ភាពអាក្រាតកាយគឺមាននៅក្នុងសិល្បៈ និងវប្បធម៌កម្ពុជាតាំងពីយូរណាស់មកហើយ។ ឧទាហរណ៍អប្សរាដែលគ្មានពាក់អាវនៅតាមជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរសតវត្សរ៍ទី១២ និងរូបអាក្រាតនៅក្នុងស្នាដៃរបស់វិចិត្រករ ញឹក ឌឹម នៅចុងទសវត្សរ៍ទី៦០ និងដើមទសវត្សរ៍ទី៧០។ ស្ទីលគំនូរដ៏ស្រើបស្រាលរបស់គាត់នៅតែដក់ជាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន តួយ៉ាងដូចជាគំនូរស្ត្រីអត់អាវកណ្ដៀតក្អមទឹកជាដើម ដែលគេអាចរកបាននៅតាមហាងនានាម្ដុំសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ(RUFA)។ ថ្វីបើមានភស្តុតាងជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌បែបនេះក៏ដោយ ក៏ការអាក្រាតកាយត្រូវបានចាត់ទុកថាជាទិដ្ឋភាពមិនល្អដែលត្រូវតែលុបបំបាត់។ បម្រែបម្រួលឥរិយាបថទាំងនេះ និងបទប្បញ្ញត្តិនៃការបង្ហាញរូបភាពអាក្រាតកាយដែលពីមុនអាចទទួលយកបាន តែឥឡូវកាន់តែមានភាពប្រទាំងប្រទើស។ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ រដ្ឋាភិបាលរួមទាំងក្រសួងកិច្ចការនារី និងក្រសួងព័ត៌មាន បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភចំពោះស្នាដៃសិល្បៈឌីជីថលបង្ហាញរូបអប្សរាដែលមានដើមទ្រូងណែនក្លំ នៅលើក្បាលមានគ្រឿងប្រដាប់ និងគ្រឿងអលង្ការដ៏ប្រណីត អង្គុយពីមុខប្រាសាទបុរាណខ្មែរ ដែលជាស្នាដៃសិល្បៈរបស់ក្រុមសិល្បករឌីជីថលខ្មែរ-អាមេរិកាំងមួយឈ្មោះ Reahu Ausra ។ ក្រសួងបានលើកឡើងថា ការងារនេះប្រឆាំងនឹងវប្បធម៌ខ្មែរ និងបន្ទាបតម្លៃស្ត្រី និងប្រពៃណីខ្មែរ។ ក្រុម Reahu Ausra បានអះអាងវិញថា មុខអប្សរាដែលបានបង្ហាញនោះ គឺជាតិសាសន៍ដទៃ មិនមែនជារូបតំណាងឱ្យស្ត្រីខ្មែរនោះទេ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាក៏លើកឡើងពីរឿងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និងតម្លៃស្ត្រីនេះផងដែរ។ មាត្រា ៤៦ ចែងថា៖ « ការជួញដូរមនុស្ស អំពើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ និងអំពើអាសអាភាស ដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ស្ត្រីត្រូវហាមឃាត់ » ។ ប៉ុន្តែតើការស្លៀកពាក់របស់ដេននី ក្វាន់ត្រូវបានចាត់ទុកជាពេស្យាចារ ឬអាសអាភាសដែរឬទេ? ហើយតើវាមិនឱ្យតម្លៃ ឬធ្វើឱ្យតម្លៃស្ត្រីខ្មែរ ឬប្រពៃណីខ្មែរធ្លាក់ចុះដោយរបៀបណា? យើងប្រហែលជាគ្មានចម្លើយផ្លូវការចំពោះសំណួរទាំងនេះទេ ប៉ុន្តែមាត្រា៣១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា កម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងសន្យាបំពេញតាមអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនឹងស្ត្រី (CEDAW)។ Denny Kwan...
© » ARTS EQUATOR
An orphaned artist paints for support (via The Phnom Penh Post) | ArtsEquator Thinking and Talking about Arts and Culture in Southeast Asia ArtsEquator Radar July 5, 2018 Self-taught artist Yi Kakada has spent the past six years demonstrating his skills by painting on walls, fences and other public areas, often without getting paid...
© » ARTS EQUATOR
Weekly Southeast Asia Radar: The relevance of "Soi Cowboy"; Malaysia's Zen Cho wins Hugo Award | ArtsEquator Thinking and Talking about Arts and Culture in Southeast Asia ArtsEquator Radar Illustration by Jared Downing | Frontier August 20, 2019 ArtsEquator’s Southeast Asia Radar features articles and posts about arts and culture in Southeast Asia, drawn from local and regional websites and publications – aggregated content from outside sources, so we are exposed to a multitude of voices in the region...
© » ARTSY
11 Contemporary Artists Channeling Pierre Bonnard’s Post-Impressionist Vision | Artsy Skip to Main Content Art 11 Contemporary Artists Channeling Pierre Bonnard’s Post-Impressionist Vision Cath Pound Jan 22, 2024 5:56PM Considered one of the greatest colorists of modern art, Pierre Bonnard reveled in the simple joys of daily life...
